پژوهشی پیرامون عینیه ی ابن سینا و نی نامه ی مولانا

« قصیده ی عینیه ی » [1]شیخ الرئیس ابو علی سینا و «نی نامه ی » [2]مولانا جلال الدّین محمد رومی از این جهت که هر دو بیان کننده ی هبوط روح انسانی از عالم ملکوت و مجّردات به کالبد تیره ی انسانی هستند شباهت هایی دارند . امّا از آن جهت که ابن سینا به مسأله نگاهی عقلانی؛ و خشک و فلسفی، امّا مولانا نگاهی دردمندانه و عاشقانه و از سر سوز دارد از هم متفاوتند . ابن سینا روح انسان را واردی ارجمند می داند و به ورودش دل خوش می دارد و از فرط دلخوشی و غرور علمی آن را در قالب معّمائی طرح می کند و از مخاطب می طلبد که منظور او را دریابد . امّا فریاد مولانا از این پیشامد بلند است و سینه ی شرحه شرحه از فراق می خواهد که سوز اشتیاق به وصال مجّدد را بازگوید، باشد که بدین ترتیب تشفّی قلبی برایش حاصل شود . ابن سینا به هبوط نگاهی آموزشی - تعلیمی ( educational ) امّا مولانا نگاهی احساسی و عاطفی ( emotional ) دارد . ابن سینا واقعه را خطیر نمی بیند، بلکه امر برایش طبیعی جلوه می کند . اگر چه تلاش نموده ، ماجرای هبوط را در قالب معما بیان نماید امّا کلامش چندان به سوی زبان استعاری و رمزی نگراییده است، بلکه لبریز از صراحت است. اما مولانا به سبب دردمندی و بزرگ دیدن واقعه ، کلامی بس استعاری و کنایی اختیار کرده است .